Auteursrecht en open source software, een interessante combinatie

Onlangs werd ik geattendeerd op het vonnis van de rechtbank Amsterdam van 22 september 2020 waarin een discussie tussen de softwareontwikkelaars Jelurida en Apollo centraal staat. Beide partijen verschillen van mening over het auteursrecht op de “Nxt software” van Jelurida en de mogelijke inbreuk daarop door Apollo.

Wat deze uitspraak lezenswaardig maakt is dat er diverse auteursrechtelijke vragen met betrekking tot software en open source worden behandeld. De uitspraak geeft daarmee een mooie inkijk in de relevante regelgeving bij het auteursrecht op software. Zo komt aan de orde de overdracht van het auteursrecht op software, zowel binnen als buiten Nederland, de omvang van het auteursrecht en de vraag wanneer software heeft te gelden als “nieuw” en wanneer als “doorontwikkeling.”

De casus

Jelurida is een groep die in 2016 is opgericht en zich bezighoudt met het ontwikkelen en onderhouden van de “Nxt Software”. De “Nxt software” vormt de basis voor de Nxt Blockchain. Naast het verrichten van transacties binnen de Nxt Blockchain kunnen gebruikers ook eigen ‘cryptotokens’ creëren die draaien op de Nxt Blockchain. De Nxt Software voorziet in een voorgeprogrammeerde applicatie die gebruikers daartoe in staat stelt.

De leden van de groep zijn eigenaar van alle intellectuele eigendomsrechten van de Nxt software. Op 28 september 2013 wordt “Nxt software” ter beschikking gesteld op GitHub. De software wordt vrijgegeven onder de GPL Licentie en de MIT Licentie, beide gangbare open source licenties. Daarnaast wordt er een lijst van ‘core developers’ bijgevoegd, bestaande uit de leden van de Jelurida Groep.

Enkele core developers hebben medio 2016 hun auteursrecht op de “Nxt Sofware” aan andere core developers overgedragen. De verkrijgende leden van de groep hebben op hun beurt alle rechten van intellectueel eigendom van de “Nxt software” in de vennootschap Jelurida IP B.V. ingebracht. Jelurida IP stelt vervolgens de broncode van de “Nxt software” ter beschikking op basis van een JPL-licentie (open source).

Op 14 juni 2018 heeft Apollo een door haar ontwikkelde cryptomunt – de Apollo Currency – online gezet. De cryptomunt is gebaseerd op de “Nxt software”. Apollo heeft de broncode van de Apollo currency openbaar beschikbaar gesteld via GitHub. Daarbij heeft Apollo tevens de JPL integraal opgenomen in het bestand LICENSE.txt, die ook is gepubliceerd op de GitHub van Apollo.

Op 25 oktober 2019 heeft Apollo de tekst van de JPL uit het bestand LICENSE.txt verwijderd. Op 3 juni 2020 heeft Apollo versie 1.44.2 van de Apollo Software openbaar gemaakt. Die versie maakt geen melding van de JPL. Op 12 juni 2020 heeft Apollo de tekst van de JPL opnieuw opgenomen in het bestand LICENSE.txt op de GitHub repository. De JPL voorwaarden zijn niet opgenomen in versie 1.44.2 van de Apollo Software. Op 20 augustus 2020 heeft Apollo versie 1.44.3 van de Apollo Software openbaar gemaakt. In die versie is de JPL wel weer opgenomen.

Het kort geding

Jelurida constateert dat Apollo de tekst van de JPL licentie enige tijd niet heeft opgenomen in het bestand LICENSE.TXT en daarmee de JPL-licentie overtreedt. Zij verzoekt Apollo om zich te houden aan de JPL-licentie en een verklaring te ondertekenen dat Apollo ook in de toekomst zich zal houden aan de JPL-licentie. Apollo weigert die verklaring te ondertekenen, waarop Jelurida naar de rechter stapt.

Bij de rechtbank vordert Jelurida in kort geding onder meer dat

1. Apollo zich zal houden aan JPL-licentie, op straffe van een dwangsom;
2. Apollo een opgave zal doen van een aantal downloads van de software, een berekening van de winst die Apollo heeft genoten met het verspreiden van de “Nxt software” zonder geldige licentie;
3. Apollo te bevelen een bericht te sturen aan de zakelijke afnemers van de Nxt Software dat er op neerkomt dat de voorzieningenrechter heeft geoordeeld dat inbreuk is gemaakt op de rechten van Jelurida en dat het verzoek bevat om de afgenomen software te verwijderen;
4. Apollo te veroordelen in de volledige proceskosten.

Apollo voert een aantal slimme verweren tegen de eisen van Jelurida door onder meer aan te geven dat allerminst zeker is dat Jelurida IP eigenaar is van het intellectuele eigendomsrecht van de NXP software. Ook geeft zij aan dat Apollo Crypotomunt als een nieuw softwareproduct heeft te gelden omdat het zo ver van de oorspronkelijke code van de ”Nxt software” is verwijderd.

Het oordeel van de voorzieningenrechter

Rust er een auteursrecht op de “Nxt software”?

De voorzieningenrechter gaat eerst in op de vraag of Jelurida IP wel beschikt over het Intellectueel eigendomsrecht op de software. Belangrijk daarbij is dat de rechter vaststelt dat er een auteursrecht rust op de software. Er staat voldoende vast dat er bij het programmeren voldoende creatieve keuzes zijn gemaakt, zodat de “Nxt software” auteursrechtelijk beschermd is. Ter onderbouwing daarvan had Jelurida verwezen naar de comments die in de broncode zijn geplaatst. Apollo heeft daartegen geen verweer gevoerd.

Met de vaststelling van voldoende creatieve keuzes is voldaan aan één van de vereisten om in aanmerking te komen voor auteursrechtelijke bescherming, het persoonlijk stempel van de maker. Daarnaast moet de software ook oorspronkelijk zijn, dus niet zijn ontleend aan andere software. Met andere woorden, dat de software een eigen, oorspronkelijk karakter bezit. Daarop komt de voorzieningenrechter later terug.

Hebben de Core Devlopers het auteursrecht overgedragen?

In vervolg daarop is de vraag relevant of het auteursrecht van de core-ontwikkelaars wel volgens de wettelijke vereisten is overgedragen. Op grond van de Nederlandse Auteurswet dient dat plaats te vinden door middel van een akte. De core developers hadden het auteursrecht niet via een akte overgedragen, maar door middel van tokens voorzien van een GPG-key. De auteurswet is alleen van toepassing op een werk (in dit geval de software) dat voor het eerst in Nederland is uitgegeven, door Nederlandse makers is ontwikkeld of door makers die ten tijde van de ontwikkeling een vaste woon- en verblijfplaats in Nederland hebben. Het is dus de vraag van welk land het recht van toepassing is op de overdracht van de auteursrechten. In een kort geding is er geen mogelijkheid om dit nader te onderzoeken. Daarom geeft de voorzieningenrechter aan dat hij deze vragen in een kort geding niet kan beantwoorden.

Tot zover is de voorzieningenrechter goed te volgen. Daarna voelt de redenering wat gekunsteld aan. De voorzieningenrechter overweegt echter dat core developers de bedoeling hebben gehad om hun auteursrecht over te dragen en dat het recht van een ander land ook wel de verplichting zou stellen dat een auteursrecht per akte moet worden overgedragen. Kortom, de voorzieningenrechter vindt het daarom – zonder nader onderzoek – aannemelijk dat het auteursrecht daadwerkelijk is overgedragen. De voorzieningenrechter maakt daarbij wel een belangrijke kanttekening: niet aannemelijk is dat alle core developers hun auteursrecht hebben overgedragen, zodat niet vaststaat dat Jelurida IP volledig beschikt over het auteursrecht op de “Nxt software”.

De redenering is enigszins vreemd omdat lang niet in alle landen overdracht mogelijk is van een auteursrecht. Bijvoorbeeld Duitsland, daar is overdracht niet mogelijk en rust het auteursrecht automatisch bij de maker (programmeur, etc). In dat geval is het slechts mogelijk om een licentie te verstrekken om exploitatie door een andere partij mogelijk te maken. De voorzieningenrechter had daarom niet zomaar kunnen aannemen dat het auteursrecht zou zijn overgedragen, ook als daar buitenlands recht op van toepassing is.

Mag Jelurida IP de “Nxt software” exploiteren?

De auteurswet bepaalt dat alleen de rechthebbende het auteursrecht mag exploiteren. Zijn er meerdere rechthebbenden en is het werk waarop het Auteursrecht rust, ondeelbaar? Dan moeten alle rechthebbenden instemmen met de exploitatie van het werk (art. 3:166 BW). Wordt er echter inbreuk gemaakt op het auteursrecht, dan mag iedere rechthebbende daartegen op treden (art. 26 Aw). De vraag of Jelurida IP volledige of gedeeltelijk rechthebbende is, is dus van groot belang of Jelurida de “Nxt software” mocht exploiteren door het uitbrengen daarvan onder de JPL Licentie. Nu de voorzieningenrechter heeft vastgesteld dat Jelurida IP ‘slechts’ gedeeltelijk rechthebbende is, heeft Jelurida de toestemming nodig van de overige core developers om de “Nxt software” onder de JPL Licentie uit te brengen. Heeft Jelurida deze bevoegdheid niet, dan kan zij Apollo dus ook niet aanspreken op de inbreuk op de JPL Licentie.

Bij het antwoord op deze vraag komt de voorzieningenrechter weer met een wat gekunsteld antwoord. Jelurida IP heeft strikt juridisch gezien niet het volledige auteursrecht in eigendom, echter blijkt uit de verklaringen van de Core Developers dat zij het auteursrecht over hebben willen dragen een Jelurida IP. Zonder nader bewijs van Apollo, gaat de voorzieningenrechter ervan uit dat die betreffende core developers geen bezwaar hebben tegen de exploitatie en daar waarschijnlijk mee instemmen. Jelurida IP mag dus de “Nxt software” exploiteren door het uitbrengen daarvan onder de JPL-licentie.

Maakt Apollo inbreuk op de licentie?

Dan komt de voorzieningenrechter toe aan de vraag waar de hele procedure om gaat: heeft Apollo inbreuk gemaakt op de JPL-licentie door in enkele versies de verwijzing naar de JPL-licentie weg te halen? Ja, oordeelt de voorzieningenrechter. Op grond van de JPL-licentie was Apollo verplicht een verwijzing naar de JPL-licentie op te nemen. Pas dan mocht de “Nxt software” verspreid en aangepast worden.

Apollo voerde hiertegen een slim argument aan. Zij stelde dat er geen inbreuk op het auteursrecht van Jelurida IP had plaatsgevonden. Dit zou blijken uit het feit dat Apollo een geheel nieuwe software had ontwikkeld, die zover van de “Nxt software” afstond, dat er niet meer gesproken kon worden over aanpassing of doorontwikkeling van de “Nxt software”. Hiermee zou er sprake zijn van een eigen auteursrecht van Apollo op de door haar ontwikkelde software.

Daarnaast stelt Apollo dat zij de broncode van Jelurida IP heeft gerefactored (herschikken). Hier gaat de voorzieningenrechter terecht niet in mee. Jelurida IP had namelijk een rapport overgelegd van een deskundige die constateerde dat de broncode van Apollo voor een groot deel overeenstemde met de “Nxt software” Daarmee kon niet gesproken worden over een nieuwe ontwikkeling van de software.

Ter onderbouwing verwijst de voorzieningenrechter naar artikel 1 en 13 van de auteurswet. Daarin is bepaald dat het recht om bepaalde werken te wijzigen, aan te passen of te bewerken alleen toekomt aan de maker van het werk. Op basis daarvan heeft Apollo volgens de voorzieningenrechter geen recht om de software te herschikken. Dat recht komt alleen toe aan Jelurida IP.

Wat beslist de voorzieningenrechter?

Jelurida vordert dat de rechter Apollo gebiedt om de JPL-licentie na te komen en om inzage te verstrekken. De voorzieningenrechter wijst beide vorderingen toe voor zover van toepassing binnen Nederland.

Apollo wordt ook veroordeeld om een rectificatie uit te brengen om afnemers van haar software te verzoeken de “Nxt software” te verwijderen en opnieuw te laten installeren. De gedachte hierbij is dat de afnemers van de “Nxt software” dan wel een versie installeren waarop de JPL-licentie van toepassing is.

« Terug naar het overzicht